مبانی نظری و پیشینه پژوهش رفتار شهروندی سازمانی

دانشجویان و کاربران گرامی محتوای این فایل مبانی نظری و پیشینه پژوهش رفتار شهروندی سازمانی می باشد که در قالب WORD – قابل ویرایش و در 70 صفحه تهیه و تنظیم شده است برای خرید و دانلود فایل به روی گزینه افزودن به سبد خرید کلیک نمایید.

بخشی از متن:

رفتار شهروندی سازمانی[1]

در دنیای کنونی اکثر مدیران خواهان کارکنانی هستند که بیش از وظایف شرح شغل خود فعالیت کنند. آنها به دنبال کارکنانی هستند که به فراسوی انتظارات می­روند، به میل و خواست خود به رفتارهایی دست میزنند که جزء وظایف رسمی شغلی­شان نیست (زارع،1383: 153).

هنگامی که انسان در جامعه سازمانی قرار می­گیرد انتظارات خاصی از وی بوجود می­آید برای مثال رفتار کارمند باید به گونه­ای باشد که بیش از نقش و فراتر از وظایف رسمی وی برای رسیدن به اهداف سازمانی باشد. مقولۀ «رفتار شهروندی سازمانی» موضوعی نوین و جذابی است که اندک زمانی بیش از ظهور آن در علم مدیریت نمی­گذرد. این مقوله در واقع ترکیبی از رفتار سازمانی و روانشناسی اجتماعی است که ریشه در فرهنگ و فطرت انسان دارد که در ادامه به تشریح و بسط آن اقدام گشته است.

2-3-1-1) تعریف رفتار شهروندی سازمانی

تقریباً در حدود 40 سال قبل، کاتز[2] (1964) اهمیت طبقه­­ای از رفتارهای اختیاری و خودجوش را خاطر نشان ساخت که فراتر از الزامات آشکار نقشی است، امّا برای کارایی و سودمندی سازمانی لازم و ضروری است. واژه رفتار شهروندی سازمانی برای اولین بار توسط ارگان[3] و همکارانش در سال 1983 به کار گرفته شد (ابراهیم­زاده،1390: 22). همچنین توسعه این مفهوم از نوشتارهای بارنارد[4] در سال 1938 در مورد تمایل به همکاری و مطالعات کاتز در مورد عملکرد و رفتارهای خودجوش و نوآورانه در سال­های 1964، 1966 و 1978 ناشی شده است (کاسترو؛ آرماریو و رویز[5]،2004: 27).

رفتار شهروندی سازمانی عبارت است از رفتار اختیاری کارکنان که موجبات ارتقای عملیات کارایِ سازمان را فراهم می­سازد، امّا مستقیماً توسط سیستم پاداش رسمی سازمان شناسایی و مورد تقدیر واقع نمی­شود؛ این رفتار یک فعالیت ابتکاری و ارادی است که کارکنان فراتر از شرح شغل تعریف شده انجام می­دهند که برای سازمان بسیار حیاتی و ارزشمند است (باتمون و ارگان[6]،1983: 588).

مقصود از رفتار اختیاری آن است که وقوع رفتار از جانب کارکنان تحت تأثیر الزامات شغلی و قراردادهای موجود در متن کار نیست و فرد آن رفتار را کاملاً داوطلبانه و از روی تمایل و علاقۀ شخصی خود بروز میدهد؛ علاوه بر این از آنجا که رفتار مذکور در شرح وظایف کاری فرد عنوان نشده است شناسایی و تقدیر از آن در سیستم پاداش نیز پیش بینی نشده است و از این­رو حذف آن رفتار تنبیهی را بدنبال ندارد (ارگان،1997: 89).

بنابراین، از تعریف مذکور اصول کلی زیر را می­توان استنباط نمود :

مجموعه­ای از فعالیت­های کارکنان که رسماً در شرح وظایف شغلی آنها تشریح نشده است.
رفتاری اختیاری و از روی میل و اراده کارکنان.
برای رفتار شهروندی سازمانی، در سیستم پاداش سازمان اجر و پاداشی در نظر گرفته نشده است، بنابراین کارکنان با هدف کسب پاداش این رفتارها را از خود بروز نمی­دهند. رفتارهای مورد بحث برای عملکرد سازمان نقشی مهم و حیاتی دارد و از این­رو اثربخشی، کارایی و بهرهوری کلی سازمان را متأثر می­سازد (کاسترو،آرماریو و رویز،2004: 28).

این رفتار با مفهوم نسبتاً جدیدی از تجزیه و تحلیل عملکرد مرتبط است، امّا نشاندهنده بسیاری از مفاهیم قدیمی رفتاری در حوزه انسان و افراد است؛ مفاهیمی که ریشه در اقدامات داوطلبانه بدون در نظر گرفتن پاداش دارد (شارما؛ باجپای و هولانی[7]،2011 :68). امروزه مفهوم رفتار شهروندی سازمانی در دو حوزۀ کلی شامل رفتار شهروندی کارکنان[8] و رفتار شهروندی مدیریت[9] مورد توجه واقع شده است. رفتار شهروندی کارکنان شامل اقدامات اختیاری و فراتر از وظایف و الزامات شغلی کارکنان در جهت بهبود بهره­وری و انسجام در محیط کار است؛ رفتار شهروندی مدیریت نیز به فعالیت­هایی اشاره دارد که سازگاری بین اقدامات مدیریت و هنجارهای رایج در محیط کار را فراهم می­سازد. دو رفتار کارکنان و مدیریت مکمل یکدیگر در رفتار شهروندی سازمانی هستند (بولینو و تورنلی[10]،2003: 63).

2-3-1-2) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی

علی­رغم آنکه در بین محققان پیرامون چند بعدی بودن رفتار شهروندی سازمانی اختلاف عقیده وجود دارد امّا ارگان (1988) پنج بُعد برای آن معرفی کرده که در اغلب مطالعات مورد استناد واقع شده است. این پنج بعد عبارتند از :

نوع دوستی یا رفتار یاری کننده[11]: اقدامی داوطلبانه جهت کمک به دیگران در رابطه با مشکلات و وظایف مرتبط.
رفتار مؤدبانۀ کاری[12]: تلاش کارکنان برای جلوگیری از تنش­ها و مشکلات کاری در رابطه با دیگران.
وظیفه شناسی و وجدان کاری[13]: رفتاری اختیاری که از حداقل الزامات نقش فراتر است.
جوانمردی و مروت[14]: نشان دادن تحمل و گذشت در شرایط غیر ایده آل سازمان بدون شکایت کردن.

اخلاق اجتماعی[15]: تمایل به مشارکت و مسئولیت پذیری در زندگی سازمانی و نیز ارائه تصویری مناسب از سازمان (پودساکوف و همکاران[16]،2000: 518).

بر اساس تحقیقات انجام گرفته، رفتار شهروندی سازمانی باعث ایجاد تعهد در کارکنان، کاهش و نزول ترک خدمت و غیبت آنها می­شود. کارکنان متعهد محصولاتی با کیفیت بالا تولید میکنند که باعث وفاداری مشتری و افزایش سودآوری شرکت شده و محیط کاری بهتر برای افزایش کارایی و اثربخشی سازمانی فراهم می­سازد (انصاری، استادی و سلطانی،1389 :3).

2-3-1-3) عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی

بررسی­های فراتحلیلی در خصوص عوامل اثرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی منجر به شناخت سه طبقه از عوامل شده است؛ که عبارتند از:

ویژگی­های فردی: تحقیقات اولیه در زمینه ویژگی­های فردی، بر دو محور اصلی متمرکز بوده­اند: اولاً این عامل کلی مؤثر بر روحیه را به عنوان زیربنای رضایت کارکنان، تعهد سازمانی، ادراک از عدالت و ادراک از حمایت­گری رهبری تلقی می­کنند و ثانیاً تحقیقات محققان نشانگر ارتباط معنادار آنها با رفتار شهروندی سازمانی است که بیانگر اهمیت این متغیرها در تعیین­کنندگی رفتار شهروندی سازمانی می­باشد (صنوبری،1387: 87-88). بنابراین عوامل فردی شامل: ویژگی های شخصیتی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی هستند (طبرسا، هادیزاده و کشته­گر،1389: 104).
ویژگی­های سازمانی: روابط میان ویژگی­های سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی تا اندازهای دارای به هم ­ریختگی است، به گونه­ای که نه رسمیت سازمانی، انعطاف ناپذیری سازمانی، حمایت ستادی و نه فاصله فضایی، ارتباط مستمری با رفتارهای شهروندی سازمانی داشته­اند؛ امّا به هر حال مؤلفه­های رفتار شهروندی سازمانی دارای ارتباط مثبت بوده است، و حمایت سازمانی درک شده با نوع دوستی کارکنان ارتباط معناداری داشته است (مقیمی،1384: 30)، که فرهنگ سازمانی، عدالت سازمانی و حمایت سازمانی از جمله این عوامل هستند (طبرسا، هادیزاده و کشته­گر،1389: 104).

[1] Organizational Citizenship Behavior

[2] Katz

[3] Organ

[4] Barnard

[5] Castro, Armario amd Ruiz

[6] Batemun & Organ

[7] Jai Prakash Sharma, Naval Bajpai and Umesh Holani

[8] Employee Citizenship Behavior (ECB)

[9] Management Citizenship Behavior (MCB)

[10] Bolino and Turnley

[11] Altruism

[12] Courtesy

[13] Conscientiousness

[14] Sportsmanship

[15] Civic Virtue

[16] Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Paine, J.B. & Bachrach, D.G.

جزئیات:
توضیحات: فصل دوم پژوهش کارشناسی ارشد و دکترا (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همرا با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)

نکات مهم : پس از پرداخت وجه لینک دانلود به شما نمایش داده میشود و برای اطمینان بیشتر یک لینک دیگر به ایمیل شما ارسال میگردد.